Gelijkenissen

Profeten brengen hun boodschap vaak in de vorm van een parabel. Gelijkenis is een synoniem voor parabel. Het zijn beeldverhalen waarin dieren, bomen en/of mensen een rol spelen in dienst van het onderwijs dat de verteller wil geven aan zijn toehoorders.

Jezus heeft ook in gelijkenissen gesproken, zelfs zo vaak dat Matthéüs in zijn evangelie schreef dat Jezus niet anders dan in gelijkenissen sprak, zodat de profetie ”Ik zal Mijn mond opendoen door gelijkenissen; Ik zal voortbrengen dingen, die verborgen waren van de grondlegging der wereld.” (Matthéüs 13:35) in vervulling zou gaan.

Toch was het doel van het gebruik van gelijkenissen bij Jezus anders. Jezus gebruikte de gelijkenis niet alleen als een verduidelijking van het door Hem gegeven onderwijs. Hij gebruikte een gelijkenis ook om de boodschap verborgen te houden en dat viel op. Klaarblijkelijk deed Hij dat bij eerdere gelijkenissen, zoals bijvoorbeeld “De lamp onder de korenmaat” (Matthéüs 5:14) en de gelijkenis van “Nieuwe wijn in oude zakken” (Matthéüs 9:17) niet. Pas toen Hij uit het huis ging en aan de zee zat (Matthéüs 13:1), veranderde dat. De discipelen vroegen dan ook in Matthéüs 13:10 “Waarom spreekt Gij tot hen door gelijkenissen?” Het antwoord van de Jezus was niet een onderwijskundige onderbouwing, maar met de woorden uit vers 11 wordt duidelijk dat Hij juist niet wilde dat de gelijkenis door iedereen begrepen werd. (Matthéüs 13:11) En Hij, antwoordende, zeide tot hen: Omdat het u gegeven is, de verborgenheden van het Koninkrijk der hemelen te weten, maar dien is het niet gegeven. Dit verduidelijkte dus juist niet en de discipelen moesten dan ook vaak de gelijkenis door Jezus alsnog uitgelegd krijgen.

Gelijkenissen in de Bijbel

Oude Testament	Bijbeltekst
Het ooilam	2 Samuël 12:1-4
De weduwe en haar twee zonen	2 Samuël 14:1-11
De ontsnapte gevangene	1 Koningen 20:35-40
De wijngaard en de druiven	Jesaja 5:1-7
De adelaar en de wijnstok	Ezechiël 17:3-10
De leeuwenwelpen	Ezechiël 19:2-9

Nieuwe testament
Gelijkenissen van Christus Jezus	Matthéüs	Markus	Lukas
Nieuwe stof op oude kleding	9:16	2:21	5:36
Nieuwe wijn in oude zakken	9:17	2:22	5:37-38
De twee fundamenten	7:24-27		6:47-49
De twee schuldenaren			7:41-43
De zaaier	13:3-8	4:3-8	8:5-8
De lamp onder de korenmaat	5:14-15	4:21-22	8:16; 11:33
De barmhartige Samaritaan			10:30-37
De aandringende vriend			11:5-8
De rijke dwaas			12:16-21
De wachtende dienaren			12:35-40
De verstandige rentmeester			12:42-48
De onvruchtbare vijgenboom			13:6-9
Het mosterdzaadje	13:31-32	4:30-32	13:18-19
Het zuurdesem	13:33		13:20-21
De eerste en de laatste plaats			14:7-14
De onwillige bruiloftgasten	22:2-14		14:16-24
De kostenberekening			14:28-33
Het verloren schaap	18:12-13		15:4-6
De verloren munt			15:8-10
De verloren zoon			15:11-32
De onrechtvaardige rentmeester			16:1-8
De rijke man en de arme Lazarus			16:19-31
De heer en de knecht			17:7-10
De onrechtvaardige rechter			18:2-5
De Farizeeër en de tollenaar			18:9-14
De talenten (of ponden)	24:14-30		19:12-27
De onrechtvaardige pachters	21:33-41	12:1-9	20:9-16
De bladeren van de vijgenboom	24:32-33	13:28-29	21:29-31
De teruggekeerde huiseigenaar		13:34-36
Het groeiende zaad		4:26-29
Het zaad en de akker	13:24-30
De verborgen schat	13:44
De kostbare parels	13:45-46
Het sleepnet	13:47-48
De ondankbare schuldenaar	18:23-34
De arbeiders in de wijngaard	20:1-6
De twee zonen	21:28-31
De wijze en dwaze maagden	25:1-13
De schapen en de bokken	25:31-36